Grensovergang Bergh Autoweg
MONTFERLAND - Grensovergang Bergh Autoweg, gelegen aan de A12, tussen Beek en Elten, verworden van wat eens de grootste en drukste grensovergang van West Europa was, tot een schamele parkeerplaats zonder faciliteiten, waar overwegend Oost-Europese vervoerders bivakkeren.
Door Jan van Leyden
Als eind 1950 de Nederlandse overheid besluit om de snelweg met het nummer A12 door te trekken naar Duitsland, ontstaat ook het idee dat er een controlepost voor de douane moet komen. Op 12 april 1962 is de aansluiting met de A3 richting Oberhausen een feit.
Als op 27 april 1965 ook Emmerich aansluiting vindt, kan er volledig worden doorgereden op de Duitse Autobahn. Tegelijkertijd wordt er ook een douanepost ingericht, waarmee Bergh Autoweg de eerste moderne autosnelweg-grensovergang van Europa is. Niet veel later worden er faciliteiten gebouwd waarin zich de eerste grensexpediteurs vestigen die een goede boterham verdienen aan het opmaken van documenten voor in- en uitvoer. Op het hoogtepunt van de jaren tachtig van de vorige eeuw, werkten er 650 mensen en passeerden dagelijks duizenden auto's deze grens.
Grensexpediteurs
Het waren drukke, maar ook spannende tijden en veel was er mogelijk. Natuurlijk werden de meeste douaneactiviteiten conform de Nederlandse en Duitse wetgeving afgehandeld, maar er werd ook veel geritseld, vooral als je de juiste weg en juiste ambtenaar kende. Als je een beetje handig was, viel er veel te verdienen. Bijvoorbeeld door het aangeven van een gunstige statistiekcode voor de douane, waarmee de opdrachtgever minder invoerrechten hoefde te betalen. Er werd gesjoemeld met vergunningen; vervoerders met slechts een grensvergunning, voerden toch internationale ritten uit zonder dat zij daarvoor een dure internationale vergunning hoefden te kopen.
Of het aangeven van een lagere dieselstand in de brandstoftanks van de vrachtauto's, waardoor de vervoerder minder belasting aan de Duitse staat hoefde te betalen. Voor dat laatste moest je dan wel bij de juiste ambtenaar zijn, want als Herr Schröder dienst had, kon je dat wel vergeten. Om nog maar te zwijgen over de levendige handel tussen chauffeurs en expediteurs waarbij nagenoeg alle denkbare handelswaar voor een habbekrats van eigenaar wisselde. Nou ja, eigenaar, de chauffeurs handelden vaak alsof zij de eigenaar waren. Bij al deze malafide acties speelde de grensexpediteur een belangrijke rol.
Chauffeurs
In de beginjaren namen de chauffeurs ruimschoots de tijd om de invoerdocumenten te laten opmaken. Soms zaten zij al vroeg in de ochtend in het wegrestaurant om pas laat in de middag hun rit weer te vervolgen. Af en toe werd er een kaartje gelegd. Het een en ander ging gepaard met een vette hap en één of meerdere flesjes bier, met soms vervelende gevolgen.
Een keer liep het vreselijk uit de hand toen een vijftal autohandelaren hun dorst al behoorlijk hadden gelest en zich nogal luidruchtig gedroegen. Dit was voor Arie, een beer van een vent, iets teveel van het goede en hij liet het vijftal weten dat ze zich rustig moesten houden omdat Arie in alle rust wilde eten. Het vijftal, overmoedig door de alcohol, lieten zich door Arie niet de wet voorschrijven en begonnen hem een beetje uit te dagen. Waarop Arie nogmaals dringend waarschuwde en vervolgens het vijftal te lijf ging, waarbij de vijf autohandelaren en een gedeelte van het meubilair het onderspit moesten delven. De marechaussee was snel te plekken, maar toen zij zagen dat Arie bezig was, besloten zij wijselijk om buiten even te wachten tot Arie klaar was.
Passanten
Behalve de toeristen, forenzen en vrachtwagenchauffeurs, passeerden er ook met enige regelmaat beroemde mensen. Bekende artiesten zoals bijvoorbeeld de Rolling Stones, Boney M, de Les Humphries Singers en vele andere konden door de mensen die aan de grens werkten, van kortbij worden bewonderd.
Voor de jeugd uit Beek waren al deze passanten een bron van inkomsten. In het weekend en in vakanties togen zij met emmer, zeep en spons naar de grensovergang om de voorruiten van auto's te wassen, van toeristen die daar stopten voor een sanitaire stop of het wisselen van valuta. Menig spaarpotje werd hiermee goed gevuld.
Sluiting
Als op 1 januari 1993 het Verdrag van Schengen ingaat, is het gebeurd met Bergh Autoweg en komt de grenspost te vervallen. De grensexpediteurs zijn enkele jaren daarvoor al verdwenen en de laatste douaneambtenaar gooit de slagboom open.
Voor de mensen die er destijds hebben gewerkt, rest slechts nog de zoete herinnering aan een bijzondere tijd en misschien een meewarige blik op het troosteloze parkeerterrein, wat er van is overgebleven.